Inspiratie

 

Na mijn vorige blog, waarin ik schreef dat ik er een beetje doorheen zat, heb ik een paar dagen pas op de plaats gemaakt. Even de lat laag, hulp vragen, prioriteiten stellen en ontspanning zoeken. Al snel ontstond er weer ruimte en inspiratie. Vooral het lezen van het boekje over de AutismeCentraal-methodiek heeft me een enorme boost gegeven (zie ook deze blog).

 

In Nederland is vooral de methodiek van Geef me de vijf bekend. Wij maken daar ook dankbaar gebruik van, maar de (hier minder bekende) methodiek van het Belgische AutismeCentraal vind ik wat handzamer en overzichtelijker. Beide methodieken hameren op het belang van een individuele benadering, maar AutismeCentraal geeft hier heel specifieke handvatten voor. Zelfs zo specifiek, dat ze alle factoren die van belang zijn, hebben uitgebeeld in denkbeeldige knoppen op een controlepaneel. Pas als alle knoppen zoveel mogelijk in de juiste stand staan, ben je autisme-vriendelijk bezig.

 

Schema’s en stappenplannen zijn er bijvoorbeeld in allerlei vormen en maten, maar wat voor schema werkt het best bij een specifiek persoon met autisme? En wat doe je als een kind met autisme niet gemotiveerd lijkt om iets nieuws te leren, iets dat – in ieder geval bij ons thuis – vaak voorkomt? Aan welke voorwaarden moet eigenlijk worden voldaan voordat iemand met autisme iets kan leren?

 

Ik zat erdoorheen, doordat het maar niet beter ging met Tobias’ slaapproblemen, doordat Tobias zoveel angsten ervaart die hem op zoveel vlakken hinderen, en doordat Tobias al een tijd geen vooruitgang boekt bij het zelfstandig uitvoeren van basale vaardigheden zoals tandenpoetsen. Nu ik me heb verdiept in de methodiek van AutismeCentraal zie ik hoe die dingen vermoedelijk met elkaar samenhangen, en wat er dan dus nodig is. Ik verwacht niet dat we alle problemen nu op korte termijn kunnen oplossen, maar ik begrijp nu wel aan welke ‘knoppen’ we kunnen en moeten draaien.

 

De knoppen van de AutismeCentraal-methodiek heten Autistisch denken, Basisrust, Concrete communicatie, Dubbelspoor, Eigenheid en Functionaliteit. (De betekenis van de knoppen wordt hier kort geillustreerd, maar in het boek wordt het vele malen duidelijker.) Veel van die knoppen hebben ook nog 'subknoppen'. Verder maakt de methodiek gebruik van de universele ‘vitamines voor groei’: Autonomie, Verbondenheid en Competentie. Om een indruk te geven van de AutismeCentraal-manier van denken, schetst ik in het kort de 'knoppen' waar we bij Tobias aan kunnen draaien.

 

Tobias is waarschijnlijk niet gemotiveerd om nieuwe dingen te leren, omdat hij een gebrek aan Basisrust ervaart. Vooral zijn schooldagen vragen veel van hem. Als hij dan thuis ook nog veel dingen ‘moet’ (ambulante begeleiding, groepsbegeleiding, zijn speelgoed opruimen, douchen, en zo nog vele andere vermoeiende uitdagingen waar hij vaak ook geen plezier uit haalt) blijft er al snel te weinig energie en lummeltijd over. Misschien kan hij ‘s avonds beter eerst een extra half uur lummelen voordat hij naar bed gaat – dan is zijn hoofd waarschijnlijk rustiger en valt hij beter en sneller in slaap. We kunnen zijn Basisrust vermoedelijk op nog meer manieren versterken, bijvoorbeeld door te investeren in meer of betere schema’s.

 

Ook een gebrek aan Verbondenheid speelt hem misschien parten. Nu er zoveel dingen zijn die niet lekker lopen, er zo weinig vooruitgang is, en wijzelf zo moe(deloos) zijn, wordt onze interactie al snel negatief. Maar als Tobias te vaak het signaal krijgt dat hij het niet goed doet, is het logisch dat hij gedemotiveerd raakt. Machiel en ik moeten dus echt weer beter gaan opletten op onze (positieve!) benadering. Verder gaan we meer activiteiten inplannen die Tobias helpen om Basisrust en Verbondenheid te ervaren, zoals samen tekenen, samen naar het strand, en hem masseren.

 

Als we investeren in Basisrust en Verbondenheid, ontstaat er hopelijk ruimte en motivatie voor het leren van nieuwe dingen. Maar dat moeten dan dingen zijn die Tobias leuk en/of nuttig vindt – en tandenpoetsen en douchen vallen daar wat hem betreft helaas niet onder. Dit vraagt ons rekening te houden met zijn Eigenheid: wat wil hij zélf leren? Pannenkoeken bakken? Sushi maken? Een ijsje kopen? Geen idee (volgens mij wil Tobias altijd het liefst dat alle dingen vóór hem worden gedaan...). Tijd om dit toch eens beter te gaan onderzoeken met hem, want zelf mogen kiezen wat hij wil leren, versterkt zijn Autonomie. Dan maar even geen ‘nuttige’ dingen leren, totdat hij wat beter in zijn vel zit.

 

Als we dan een intrinsiek gemotiveerde uitdaging hebben gevonden, zullen we een stappenplan moeten maken waarbij we gebruik maken van Concrete Communicatie: de informatie moet voldoende zijn (niet te veel, niet te weinig), expliciet en begrijpelijk zijn, op de juiste plek beschikbaar en positief geformuleerd. Maatwerk!

 

Omdat het ervaren van Competentie belangrijk is, proberen we de kans op succes zo groot mogelijk te maken (faalervaringen heeft Tobias al genoeg). Dat doen we door ook de uitdaging op maat te maken (niet te moeilijk maar ook niet te makkelijk), heel kleine stapjes te nemen, te ondersteunen waar het nodig is, en te focussen op het positieve.

 

Door alle knoppen zo goed mogelijk in de juiste stand te zetten, heb ik de hoop dat Tobias beter in zijn vel gaat zitten. Hopelijk zullen zijn angsten verminderen, zal hij beter gaan slapen en zal zijn motivatie om dingen te leren toenemen. Er komt hopelijk weer ruimte voor groei en positiviteit – een uitweg uit de negatieve vicieuze cirkel waar we de afgelopen maanden in waren beland.

 

Als ik het zo opschrijf begrijp ik niet waarom ik dit allemaal niet al veel eerder zelf had bedacht. Misschien moest ik eerst tegen de muur lopen om te beseffen dat we niet op de juiste weg zaten. En waarschijnlijk was het nodig dat ik een paar dagen pas op de plaats maakte en wat afstand nam, want zoals de Engelsen zo mooi zeggen: ‘You can’t see the frame when you’re in the picture.’ Hoe dan ook, nu weer voorwaarts!

 

Foto met dank aan Simone VomFeld en Pixabay.